افتادگی پلک و روش های پیشگیری و درمان

پلک ها چشم ها را در برابر خشکی، اجسام خارجی و فشار بیش از حد محافظت می کنند؛ همچنین هنگام خواب به صورت یکنواخت اشک را دور چشم پخش کرده و آنها را مرطوب نگه داشته و گرد و غبار را نیز از چشم خارج می کنند. گاهی اوقات ممکن است پلک ها حالت افتادگی گرفته که به آن پتوز ptosis می گویند و باعث ایجاد مشکلات بینایی و زیبایی در فرد می شوند. در صورتی که افتادگی پلک بالا یا پایین زیاد باشد می توانید با بلفاروپلاستی این مشکل را درمان کنید.

پلک بالایی به ماهیچه ای متصل است که به قرارگیری پلک در محل خود کمک کرده و یک عضله پشتیبانی کوچک نیز به این روند کمک می کند، همچنین یک عضله در زیر پوست برای بالا بردن پلک وجود دارد. ضعف یا آسیب هر یک از این سه عضله یا تاندون های آنها می تواند باعث افتادگی پلک در افراد شود.

افتادگی پلک چیست ؟

افتادگی پلک یا پتوز ptosis افتادگی پلک بالای یک یا هر دو چشم می باشد، افتادگی پلک یا بسیار جزئی بوده و به سختی قابل مشاهده است، یا کمی بیشتر بوده به صورتی که مردمک چشم را پوشانده و در بینایی فرد اختلال ایجاد می کند. افتادگی پلک ممکن است به دلیل افزایش سن، آسیب دیدگی یا شرایط پزشکی ایجاد شود و همچنین می تواند به طور موقت با دائمی باشد. به این اختلال زمانی که تنها بر روی یک پلک تاثیر بگذارد پتوز یک طرفه و هنگامی که هر دو پلک را تحت تاثیر قرار دهد پتوز دو طرفه می گویند. برخی از افراد ممکن است از بدو تولد دچار پتوز باشند که به پتوز مادرزادی شناخته می شود، همچنین افراد ممکن است به مرور زمان به آن مبتلا شوند که این بیماری پتوز اکتسابی نام دارد. افتادگی پلک های بالایی بسته به اینکه چقدر جلوی مردمک چشم را بگیرد می تواند تا حد قابل توجهی بینایی را کاهش دهد که دیگر یک مشکل زیبایی نبوده و به یک بیماری تبدیل می شود.

مشکلات بینایی توسط افتادگی پلک علائم زیر را دارد:

•     در ابتدا فقط احساس می شود که میدان دید بالایی مسدود شده است.

•     هنگامی که افتادگی پلک مردمک چشم را می پوشاند، دید ممکن است بیشتر مسدود شود.

•     کودکان ممکن است سر خود را به عقب ببرند تا زیر پلک را ببینند.

•     خستگی و درد در اطراف چشم نیز ممکن است وجود داشته باشد.

آیا امکان پیشگیری از افتادگی پلک وجود دارد ؟

با وجود اینکه روش های خاصی برای جلوگیری از افتادگی پلک وجود ندارد، اما با شناخت علائم افتادگی پلک، مراجعه به موقع به دکتر و معاینه منظم چشم می توان از این مشکل جلوگیری کرد. والدینی که فرزندشان دچار افتادگی پلک یا پتوز می شود باید سریع آنها را نزد پزشک برده و تحت معالجه و کنترل قرار دهند تا در بزرگسالی این مشکل شدت پیدا نکند. پتوز نوعی بیماری است که باید جدی گرفته شود زیرا بر بینایی تأثیر می گذارد، با مشورت به موقع با پزشک می توان از بدتر شدن وضعیت افتادگی پلک ها جلوگیری کرد.

چه عواملی باعث افتادگی پلک می شود ؟

دلایل مختلفی برای افتادگی پلک وجود دارد، از علل طبیعی گرفته تا شرایط پزشکی. افتادگی پلک ممکن است در هر کسی به وجود آید و شیوع آن بین زن و مرد یا بین قومیت های مختلف یکسان است، اما معمولاً در افراد مسن به علت روند طبیعی پیری بیشتر اتفاق می افتد. عضله بالابرنده که به بلند شدن پلک کمک می کند می تواند کشیده شده و به دلیل شل شدن ناشی از بالا رفتن سن باعث افتادن پلک های بالایی شود.  لازم به یادآوری است که افتادگی پلک می تواند در هر سنی به وجود آید، اما در برخی موارد نادر نوزاد ممکن است با افتادگی پلک ها متولد شود.

افتادگی پلک مادرزادی معمولاً به دلیل رشد نامناسب عضله بالابرنده اتفاق می افتد، کودکان مبتلا به پتوز مادرزادی ممکن است دچار آمبلیوپی amblyopia یا تنبلی چشم نیز شوند که می تواند توانایی دید فرد را محدود کند. بعضی مواقع دلیل دقیق افتادگی پلک مشخص نیست، با این حال گاهی اوقات ممکن است به علت ضربه یا تروما، شل شدن پوستپلک بالایی و حتی دلایل عصبی نیز ایجاد شود.

برخی از اختلالات پزشکی نیز می توانند باعث توسعه افتادگی پلک شوند، به عنوان مثال افتادگی پلک می تواند نشانه یک بیماری زمینه ای باشد مخصوصاً اگر روی هر دو پلک تأثیر بگذارد. افتادگی پلک موقت ممکن است نشانه ای از آسیب عصب یا گل مژه باشد و همچنین می تواند بر اثر سکته در اشخاص ظاهر شود. در بعضی مواقع امکان دارد عمل آب مروارید یا عمل لیزیک به دلیل کشیدن تاندون یا عضله پشت پلک باعث ایجاد پتوز شوند. گاهی اوقات هم افتادگی پلک به دلیل بیماری های جدی تر مانند تومور مغزی، سکته مغزی، سرطان عضلات یا اعصاب به وجود میایند، همچنین امکان دارد شرایط عصبی که بر اعصاب یا عضلات چشم تأثیر می گذارند باعث پتوز شود.

روش های پیشگیری از افتادگی پلک

اگر احساس می کنید که چشمتان خسته است و پلک هایتان افتاده شده اند انجام تمرینات پیشگیری از افتادگی پلک به شما کمک خواهد کرد تا از گسترش آن جلوگیری کنید. به دلیل اینکه درمان قطعی افتادگی پلک نیاز به جراحی و در برخی شرایط بیهوشی دارد و همچنین نمی توان از عوارض جانبی بلفاروپلاستی چشم پوشی کرد، توصیه می شود پیش از ایجاد پتوز به فکر پیشگیری از آن باشید. موثرترین تمرینات برای پیشگیری از افتادگی چشم عبارتند از:

✔      گرم کردن و ماساژ دادن آرام پلک ها حتی بدون تمرین باعث افزایش گردش خون و پاسخ های عصبی می شود که افتادگی پلک ها جلوگیری می کند.

✔      اجتناب از استفاده از لنزهای تماسی و مالش بیش از حد چشم، می تواند خطر ابتلا به پتوز اکتسابی را کاهش دهد.

✔      تحریک اساسی عضله: تحریک مستقیم می تواند باعث کاهش افتادگی پلک، با استفاده از حرکت متمرکز چشم یا دستگاه تحریک کننده شود. فشار مکانیکی باعث ایجاد واکنش در عضلات کوچک پلک می شود، بنابراین هر روز چند دقیقه را به تحریک پلک های خود اختصاص دهید.

✔      انجام تمرین های مقاومتی

✔      ورزش چشم تراتاکا Trataka: ورزش چشم تراتاکا برای سلامت کلی چشم و بهبود بینایی بسیار مفید بوده و در بین جامعه آیورودا مشهور است، از آنجا که حرکت چشم با حرکت پلک ارتباط دارد این ورزش برای پیشگیری از افتادگی پلک نیز بسیار مفید می باشد.

✔      تزریق بوتاکس توسط تزریق کننده های بی تجربه، عمدتاً با پتوز مرتبط است، بنابراین با انتخاب یک تزریق کننده بوتاکس با تجربه شانس پتوز پلک را کاهش می دهد.

درمان افتادگی پلک

درمان پتوز به شدت افتادگی پلک، درگیری یک یا هر دو پلک، قدرت عضلات بالابرنده، ترجیح و انتخاب بیمار بستگی دارد. اگر افتادگی پلک بینایی را تحت تأثیر قرار ندهد و ظاهر آن برای فرد مهم نباشد، ممکن است پزشک اصلاً هیچ درمان جراحی را توصیه نکند. اگر پتوز باعث ایجاد مشکل در بینایی، ظاهر یا هر دو شود، ممکن است نیاز به درمان داشته باشد؛ نوع درمان افتادگی پلک بستگی به این دارد که پتوز ناشی از بیماری باشد یا پیری، درمان پتوز ناشی از افزایش سن معمولاً شامل جراحی است.

حال افرادی که افتادگی پلک به بینایی آنها آسیب رسانده احتمالاً باید جراحی بلفاروپلاستی پلک blepharoplasty انجام دهند. در این روش جراحی پلک عضلات بالابرنده را سفت کرده و گاهی اوقات پوست، چربی و بافت اضافی پلک را برمی دارند. در بعضی شرایط که عضلات بالابرنده به شدت ضعیف هستند، جراح همچنین ممکن است با انجام یکسری روش های خاص عضلات پیشانی را قادر سازد تا به بلند شدن این عضلات کمک کنند. جراحی بیشتر برای افراد دارای پتوز مادرزادی و برای کودکان دارای افتادگی پلک توصیه می شود تا از آمبلیوپی جلوگیری کند تا بتوانند به درستی ببینند. بعضی مواقع برخی از افراد دارای افتادگی پلک جزئی نیز که از ظاهر چشم خود راضی نیستند می توانند از بلفاروپلاستی استفاده کنند.